Het is één van de misvattingen van onze tijd dat grote problemen grootschalige oplossingen dicteren. Neem ons immense energieverbruik. Dat maakt ons in de aanvoer afhankelijk van onfrisse regimes in verre landen en vergiftigt in het gebruik onze atmosfeer met CO2. Dat is onmiskenbaar een groot probleem. De oplossing wordt gezocht in complexe en miljarden euro’s kostende systemen zoals CO2 opslag onder woonwijken, het voor de burger niet te bevatten rekeningrijden, megalomane windmolenparken op zee en sinds kort zelfs weer de bouw van nieuwe kerncentrales. Hier is een technocratische rationaliteit ontstaan die een wig drijft tussen overheid en burger. Het is ook niet goed voor het publieke vertrouwen in de ingenieurs.

Het blijkt dat er alternatieven zijn die niet minder innovatief zijn, maar wel minder complex en grootschalig. Dat is het werkterrein van het laboratorium voor Persuasive Technology aan de Stanford Universiteit in de VS. Hier wordt gewerkt aan innovaties voor een duurzame samenleving die niet als uitgangspunt het technische systeem hebben, maar de menselijke keuze. Niet de homo economicus maar de homo ludens wordt aangesproken. Eco-terugkoppeling en sociale netwerken zijn daarbij de sleutels. OPOWER is een voorbeeld van een apparaatje dat momenteel al geleverd wordt. Dit berekent voor de consument niet alleen zijn maandelijkse energieverbruik in KW elektriciteit en m3 gas, maar vergelijkt dit ook in mooie grafieken met het gemiddelde verbruik van de naaste buren in de straat. De afrekeningen verschijnen online, op een mobieltje, of op een aantrekkelijke klok voor in de huiskamer. Wie die maand zuinig is geweest verdient daarbij een ☺. Anderhalf miljoen mensen maken al gebruik van dit OPOWER en 60 tot 80 procent daarvan hebben volgens het bedrijf bezuinigd op hun energieverbruik. Hoeveel windmolens op zee zou het kosten om dat resultaat te evenaren?

De hoge kosten van de gezondheidszorg worden bestreden door GlowCaps. Dat is een deksel op een pillenflesje dat gaat oplichten als het tijd is voor de alleenwonende bejaarde om zijn pillen te nemen. Via WiFi wordt het gebruik vervolgens gemeld aan de thuiszorg of de familie. Ook zijn er weegschalen ontworpen die via WiFi de dagelijkse uitslagen melden aan de vriendinnenclub. Niet voor iedereen misschien. Maar altijd op basis van de eigen keuze.

Nieuw in de VS is een scherm op het dashboard dat continue het verbruik per km berekent en vertoont. Dat doet mijn Franse auto al jaren. Als ik gas geef schiet het verbruik per 100 km omhoog van 7 naar 15 liter. Dat is altijd aanleiding tot een levendige discussie met mijn sociale netwerk op de achterbank. In de Amerikaanse versie van deze eco-terugkoppeling wordt op het dashboard een groene plant vertoond die afhankelijk van de rijstijl opbloeit of ineen schrompelt.