Als beroepsvernieuwer gaat het afscheid nemen van vertrouwde zaken mij toch aan het hart. Nostalgie is mij niet vreemd. De krantenberichten deze decembermaand zijn bijzonder meedogenloos. Alsof we al niet voldoende doordrongen waren van het feit dat een tijdperk wordt afgesloten, moeten we lezen dat Hoogovens, zich verschuilend achter de naam Corus, op het hoofdkantoor in Londen heeft besloten de afdeling voor smeed- en betonstaal met 600 werknemers in IJmuiden te sluiten. Philips verhuist de productie van spaarlampen – symbool van Hollands technisch vernuft en zuinigheid – naar Polen. Dat kost 280 banen in Terneuzen.

De Nederlandse staat gaat de uraniumverrijkingsfabriek Urenco in Almelo, de trots van Nederlandse kernfysici na de oorlog, verkopen aan het Britse BNLF of aan het Franse Cogema. De voorheen uiterst succesvolle ontwikkelingsafdeling van Nedcar in Helmond, schepper van DAF en Volvo personenwagens over drie decennia, wordt verkocht. Het oer-Hollandse bedrijf Vredestein maakt in dezelfde week bekend alle productie van dat oer-Hollandse product fietsenbanden in zijn vestiging in Doetinchem, ten koste van 125 banen, te zullen beëindigen en te verhuizen naar een lagelonenland. Het grootse deel van de elektriciteitsproductiebedrijven is sinds kort in buitenlandse handen. De gehele wereldklasse kunstvezelproductie van de voormalige AKU is eerder dit jaar – zich verhullend achter de naam Cordis, wat is dat toch met die fantasienamen? – al verkocht aan buitenlandse investeerders. Dit alles gebeurt zonder noemenswaardige publieke reactie, laat staan een reactie van de minister van Economische Zaken.

Er is sprake van een culturele revolutie in de technologie. Juist voor ingenieurs, met hun ideaal van de ‘homo faber’, is het vaak moeilijk deze veranderingen te accepteren. Een intelligente gepensioneerde ingenieur vroeg mij begin vorig jaar naar mijn mening over geschikte aandelen om in te beleggen. Mijn suggestie van aankoop van aandelen Baan werd met enige moeite aanvaard. Immers, die deden wat voor de productiebesturing bij Ford. Maar mijn suggestie van aandelen in televisieproducent EndeMol werd van tafel geveegd. “Die maken toch niet iets echts?” Ik heb maar afgezien van suggesties van aankoop van Amerikaanse Internet bedrijven zoals Amazon.com, die niet alleen geen ‘echte’ producten maken, maar ook geen winst, en soms zelfs niet eens omzet.

Maar nostalgie is misplaatst. Juist door de technologische revolutie van het eind van dit millennium moeten verouderde technologische idealen op de schop. Nog voor het jaar 2000 gaan de meeste kroonjuwelen van de Nederlandse naoorlogse industrialisatie in de ramsch. Vorig week mocht ik een seminar van het Ministerie van Economische Zaken bijwonen over de toekomst van het industriebeleid. Maar de enige conclusie kan zijn – zie de berichten uit de kranten hierboven – dat industriebeleid door de feiten is achterhaald.

Is dit de kenniseconomie en dus een zaak van wetenschappelijk onderwijs? De feiten – de salarisenquête vorige week in Technisch Weekblad – leren dat juist op het gebied van automatisering de universitaire ingenieur nauwelijks meer verdient dan de HTS-er. Een handige website-ontwerper zonder diploma verdient evenveel als een afgestudeerde ingenieur en draagt kennelijk evenveel bij. Ik ken hier ter stede een 16 jarige gymnasiast die met zijn eigen Internet bedrijfje een jaaromzet draait van f 1 miljoen. Overdag Livius, Rimbaud en het Doppler effect, ‘s-avonds HTML. Moet minister Hermans zich zorgen maken? Iemand met technische aanleg anno 1999 verdoet misschien wel zijn tijd door naar een Nederlandse Technische Universiteit te gaan. En wie gehecht is aan nostalgie mag op oudjaar met mij het nieuwe millennium komen vieren met ouderwetse carbidblikken.