Bij de formatiebesprekingen tussen de beoogde nieuwe regeringspartijen is de LPF gekomen met het voorstel voor een staatssecretaris voor ICT beleid. Deze zou moeten ressorteren onder het ministerie van Verkeer en Waterstaat, met de opdracht vooral de regie te voeren over ICT-infrastructuren. De nieuwe staatssecretaris zou zich volgens de LPF vooral met de techniek moeten bemoeien, niet met de toepassingen.

Is dit een voorbeeld van de bestuurlijke vernieuwing waarop iedereen zit te wachten? Op het eerste oog komt het over als het opnieuw onder overheidscontrole brengen van een bedrijfstak waarin door de laatste drie kabinetten juist hard gewerkt is aan deregulering en privatisering. Dat werk is nog onvoltooid.

Het beeld doemt op van een nieuw kabinet waarin de minister van Verkeer vooral een minister van asfalt wordt, met daaronder een staatssecretaris van glasvezelkabels. Wordt dat een taak voor Maurice de Hond, die nog steeds pleit voor een door de overheid gesubsidieerd nationaal glasvezelnet? Inmiddels is door overmoedige investeringen in infrastructuur in de hoogtijdagen van de Nieuwe Economie een reusachtige overcapaciteit aan glasvezelkabels ontstaan. Links en rechts dreigen faillissementen. Zie KPNQwest.

Of betekent het woordje regie dat, evenals onder het vroegere industriebeleid, falende producenten overeind worden gehouden met geld van belastingbetalers en met concurrentiebeperkende regelgeving? Pim Fortuyn, die ik ooit heb leren kennen als een scherpzinnig industrieel econoom, zou dit soort regie zeker verwerpen. In de laatste jaren van Paars II is eindelijk het besef gegroeid dat in het kader van de bestuurlijke vernieuwing ministeries zoals Landbouw, Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken niet langer gefixeerd moeten zijn op de belangen van producenten, maar op de belangen van de burgers. Laten we positief zijn en zeggen dat dit allemaal valkuilen zijn waarvoor de nieuwe staatssecretaris voor ICT zich moet hoeden.

Voor een strategische analyse van technologische ontwikkelingen is het vaak nuttig innovatief aanbod en innovatieve vraag te vergelijken. Als we naar ICT kijken valt op dat het aanbod van nieuwe techniek overvloedig, goedkoop en breed is. De vraag blijft daarbij achter. Dat is tevens de verklaring van de huidige economische crisis in de sector. Consumenten, bedrijven en sociale netwerken hebben de grootste moeite nieuwe toepassingen van ICT te ontwikkelen in de pas met het tempo van het aanbod van nieuwe mogelijkheden.

Strategisch betekent dit dat de overheid ter stimulering van ICT niet moet ingrijpen op de techniek maar op toepassingen, vanuit de vraag. Een voorbeeld. Grotere openheid en toegankelijkheid naar het Internet van de ministeries door openstelling van de departementale intranets zullen niet alleen de, onder andere door de LPF gewenste, bestuurlijke vernieuwing bevorderen. Ook de positie van Nederland op de mondiale ranglijst van vooraanstaande ICT landen zal stijgen.

Infodrome, een grootschalig en zeer innovatief verkenningsprogramma van de regering ten aanzien van ICT, dat nu in zijn derde jaar zit, heeft deze en andere toepassingsgerichte aanbevelingen gedaan in een brief aan informateur Piet Hein Donner. Andere voorstellen van Infodrome zijn versterking van het mededingingsbeleid op informatiemarkten, een waakhond voor netwerkveiligheid en meer geld voor experimenten met het gebruik van ICT voor bestuurlijke vernieuwing. De aanbevelingen van Infodrome zijn gebaseerd op gedegen technisch inzicht en visie. Ze vormen een ambitieus takenpakket voor een staatssecretaris voor ICT. Maar deze moet dan wel nog even onderhandelen over zijn politieke opdracht: minder glasvezels en meer bestuurlijke vernieuwing.