In juni 1982 werd ik door de DDR Akademie van Wetenschappen uitgenodigd voor een lezing over mijn onderzoek bij TNO in Apeldoorn. Het onderwerp was robotica en industriële computers. In die tijd stond iedere uitwisseling tussen Oost en West onmiddellijk onder verdenking van spionage. Als lid van een private industriële missie naar Praag een aantal jaren eerder had ik meegemaakt dat de Nederlandse BVD probeerde een spion met ons mee te sturen. Dankzij ‘Detente’ bleef een dergelijk verzoek nu uit. Mijn bezoek stond niet in het teken van stiekem, maar in het teken van de hopeloze technologische achterstand van de DDR. DDR software ingenieurs presenteerden op internationale conferenties ingenieuze resultaten gebaseerd op pen-op-papier analyses. Zelf beschikten ze niet over computers.

Op weg naar mijn lezing in het Akademiegebouw liep ik langs een levensgroot portret van de Duits-Engelse atoomspion Klaus Fuchs. Deze telg uit een geslacht van Pruisische Junkers was nu de “Voortreffelijke Wetenschapper van het volk”.

De drie sprekers voor mij benutten het academisch gebruikelijke voorwoord voor een strakpruisische lofrede op de bijdragen van Genosse Lenin en Genosse Honecker aan het leerstuk der robotica. Dat werd gevolgd door het voorlezen van de meest boeiende paragrafen uit het recente vijfjarenplan. Absoluut zero over enige praktijkervaring met industriële computers in de DDR. Absoluut treurig. Ik beperkte me in mijn eigen voorwoord tot de gebruikelijke referenties aan Schumpeter, het belang van productiviteit en concurrentie. Mijn engels werd door Tony Wilson – in 1950 als Britse communist gekozen voor de DDR – zin voor zin vertaald naar mooi schoolduits met een licht cockney accent. Een vette knipoog van Tony was mijn beloning voor een grapje halverwege mijn lezing. Het grapje liet hij onvertaald. IBM, Computer Aided Manufacturing, en tenslotte robotica. Beleefd applaus! Althans dat typisch Pruisische geroffel met de knokkels op de tafels.