De toekomst van de Europese Unie is afgelopen weekend tegen veler verwachtingen in gered door Angela Merkel, een natuurkundige, een vrouw en een Ossi. Vier vooroordelen geplet met één forse zwaai van de hamer van de voorzitter van de Eurotop. Maar bij nadere analyse moeten we vaststellen dat de Eurotop vooral eensgezindheid heeft bereikt over negatieve kwesties. Er komt geen Europese minister van Buitenlandse Zaken, geen officieel volkslied, geen vlag, en bovenal geen document dat grondwet mag heten. Enkele van de democratische tekorten van de EU, zoals het gebrek aan parlementaire controle, zijn gradueel verminderd. Maar het ontbreekt nog aan democratisch draagvlak. En het ontbreek vooral aan positieve acties. Bij de burger leeft nog steeds het gevoel dat Europa hem of haar door een driftig regelgevende bureaucratische elite wordt opgedrongen.

Wie, met mij, overtuigd voorstander is van een sterk verenigd Europa, zal beamen dat er nu met vernieuwde overtuiging gewerkt moet worden aan de Europese Unie. Na de eensgezindheid over wat Europa niet moet willen is er nu eensgezindheid en daadkracht nodig met betrekking tot de dingen die we als Europa wèl willen. Een voorbeeld is het project Galileo van de Europese Commissie met als doel een eigen Europees satellietnavigatie¬systeem (GPS) te ontwikkelen. Criticasters zeggen dat het niet zinnig is 4 miljard euro belastinggeld uit te geven aan een replicatie van het Amerikaanse GPS systeem dat al twintig jaar operationeel is. Maar daar staat tegenover dat de aan/uit knop van het GPS systeem uiteindelijk wordt bediend door het Amerikaanse ministerie van defensie. Galileo laat bovendien een veel nauwkeuriger plaatsbepaling toe, millimeters ipv meters. De grote waarde van Galileo zal niet liggen in de replicatie van het Amerikaanse systeem maar in de technologische verbeteringen die mogelijk zijn. Met grotere nauwkeurigheid worden allerlei applicaties mogelijk die een positieve invloed kunnen hebben op gebieden als transport en milieubeheer. Zo lijkt er weinig fantasie voor nodig te bedenken dat een voltooid Galieo systeem beheerd door een Europese minister van Transport rekening rijden mogelijk maakt zonder dat er één tolpoortje aan te pas komt. Detectie van overbevissing en milieuverontreiniging wordt simpel. Galileo is een nieuw innovatietraject. Vele bedrijven kunnen daar technologisch op inhaken.

Galileo is een infrastructuurproject dat de schaal van de afzonderlijke Europese landen te boven gaat. Maar de totale kosten van 4 miljard euro is vergelijkbaar met de kosten van de Betuwelijn, die als enig doel lijkt te hebben de concurrentiepositie van de Rotterdamse haven tegenover Antwerpen te verbeteren, en dan nog slechts marginaal. In de waan van de dag is ooit besloten dat Galileo ondanks het evidente publieke karakter, medegefinancierd moest worden door grote Europese bedrijven. Maar deze haakten eerder dit jaar definitief af. De vraag is nu of de EU doorgaat of niet. Europarlementslid Jan Mulder (Liberalen) suggereerde vorige week dat de jaarlijkse overschotten van de EU van 5 à 10 miljard aangewend zouden kunnen worden. In de herfst moeten de Europese ministers van Financiën de knoop doorhakken. Worden Wouter Bos en de zijnen na de succesvolle maar negatieve Eurotop van juni de reddende engel voor een positieve Europese actie in september?