Sinds jaar en dag hebben onze regering en de industrie geprobeerd door middel van campagnes zoals Kies Exact studenten over te halen voor bètafaculteiten te kiezen. Jarenlang, zolang de hoogconjunctuur voortduurde, heeft dat in Nederland, evenals in andere industrielanden, nauwelijks iets opgeleverd. In 2007/2008 is eindelijk een ommekeer opgetreden. Inmiddels is het economische tij ook gekeerd. Sterk toegenomen aantallen bètastudenten zullen binnenkort afstuderen midden in de diepste depressie sinds de jaren dertig. Zoek het verband.

In deze donkere economische dagen, waarin geen nieuwsuitzending voorbijgaat zonder berichten over falende banken, wegglijdende beurskoersen en ontslagrondes, is het goed weer eens te kijken naar de lange termijn analyses van Nikolai Kondratiev (1892-1938). Hij beweerde dat de economische conjunctuur onderhevig is aan cycli van 50 tot 60 jaar. Op het dieptepunt van de cyclus ontstaan nieuwe technologische en demografische ontwikkelingen, keerpunten, die de grondslag vormen voor een aantal decennia van productiviteitsgroei, optimisme en nieuwe welvaart. De opkomst van de spoorwegen en van de automobielindustrie zijn historische voorbeelden van keerpunten. De ingenieurs die deze bedrijfstakken schiepen waren de nieuwe rijken van hun tijd.

In de klassieke film “The Graduate” (1967) krijgt acteur Dustin Hoffman als pas afgestudeerde met een wereld van mogelijkheden aan zijn voeten, carrièreadvies van de geslaagde zakenman, Mr. Robinson. “Plastics, young man” luidt zijn goede raad. Één van de dingen die Mr. Robinson ook niet wist was dat de kunststofindustrie onderdeel was van een complex van verouderende technologieën, verbonden aan een neerwaartse fase van de Kondratiev cyclus in de jaren zeventig.

Een beter carrièreadvies zou toen zijn geweest: “Finance, young man”. Recent onderzoek heeft aangetoond dat in de VS tussen 1980 en 2007 het aandeel van deze bedrijfstak in alle ondernemingswinsten is toegenomen van 19 tot 30 procent. Het gemiddelde salaris in de bank- en verzekeringssector is sinds 1980 gegroeid van 100 % tot 170% van het gemiddelde voor alle industrie. De bonussen voor bankiers, die nu weer zo worden betreurd, hadden een grote aantrekkingskracht op de arbeidsmarkt. Volgens een onderzoek van Harvard economen over de studenten van Amerikaanse topuniversiteiten, verdriedubbelde het percentage afgestudeerden dat koos voor een loopbaan in het bank- en verzekeringswezen van 5 procent in 1970 tot 15 procent in 1990. Deze stijging ging en gaat ten koste van de andere beroepen zoals medicijnen, rechten en techniek. Hoewel cijfers mij ontbreken, lijken de ontwikkelingen in Europa niet anders te zijn geweest. De nieuwe rijken van de meest recente Kondratiev cyclus, inmiddels al weer verleden tijd, zaten in de financiële sector. Zelfs de Internet IPO’s hebben meer bankiers rijk gemaakt dan ingenieurs. Al die campagnes “Kies Exact” waren absoluut kansloos. De studenten gaan niet af op PR voor eerstejaars maar op de bonussen voor afgestudeerden. Weten al die nieuwe bètastudenten van 2008 meer dan wij en brengt de volgende Kondratievcyclus hun de bonussen?