Een meisje van twaalf in New York is deze week gedwongen $ 2000 te betalen ter schikking van een aanklacht van de RIAA, de belangenvereniging van de Amerikaanse muziekindustrie, wegens het schenden van auteursrechten. Zij is slechts één van de 261 mensen die een dagvaarding hebben gekregen omdat ze meer dan duizend nummers via de populaire muziekuit¬wisselings¬diensten als KaZaA, Grokster, Blubster en iMesh op haar PC had staan. Daarmee maakte ze deze nummers, al of niet bedoeld, en zeker niet met een winstoogmerk, beschikbaar voor anderen om te downloaden. Kiezen we partij voor het kleine meisje, of voor de mannen met grote sigaren en hoge hoeden?

Op Amerikaanse Pc’s staan volgens een onderzoekbureau 7,5 miljard muziekbestanden gekopieerd van medegebruikers. Slechts een fractie van dat aantal is aangeschaft via de “legale” online betaalde muzieksites als van RealNetworks en Microsoft. Bij meer dan 25 miljoen huishoudens gaat het om vijftig bestanden of meer. De gemiddelde gebruiker is jonger dan 21 jaar. De mannen met hoge hoeden rekenen snel uit dat dit een verlies is van 7,5 miljard maal de $10 aanschafprijs van een CD. Met het auteursrecht in de hand wordt een klein meisje aangeklaagd om miljoenen anderen, en hun ouders, te intimideren. De marktpositie die is opgebouwd op basis van vinyl en CD’s wordt verdedigd tegen kleine meisjes en technische innovaties. De muziekindustrie klaagt over piraterij. Hun rekenkunst overtreft bij verre hun gevoel voor verhoudingen.

De juridische tegenstellingen in de Nieuwe Economie hebben grote overeenkomsten met eeuwenoude tegenstellingen, zoal die tussen vrijheid van informatie en gevestigde belangen. Octrooi- en auteursrechten streven in dit krachtenveld naar evenwicht. Het verdedigen van de vrijheid en het bevorderen van innovatie gaan hier vaak hand in hand. Het gaat niet om absolute rechten maar om de bestrijding van onevenwichtige machtsposities. Een belangrijke parallel is de strijd voor open software en tegen de monopoliepositie van Microsoft, die nu gevoerd wordt door de EU.

Nederland heeft een belangrijke, oude traditie op het gebied van de vrijheid van informatie. Bijvoorbeeld de persvrijheid. In de aanloop naar de Franse Revolutie werden de in Parijs verboden politieke pamfletten gedrukt in Leiden. Voor de Eerste Wereldoorlog heeft de Nederlandse regering zich lang verzet tegen aansluiting bij internationale octrooiverdragen. Nederlandse bedrijven genoten daardoor relatief grote vrijheid gebruik te maken van in de toen vooroplopende industrielanden ontwikkelde en gepatenteerde innovaties. Een opmerkelijk gevolg was de opkomst van een bloeiende gloeilampenfabriek in het zuiden des lands.
Of kan de ontwikkeling van nieuwe technologie zijn eigen vrijheid afdwingen? Sommige computerdeskundigen zeggen dat de aanval van de muziekindustrie op het vrij uitwisselen van bestanden vanzelf tot een halt zal komen. De reden is de ontwikkeling van nieuwe encryptie software of het gebruiken van omwegen. Daardoor kunnen de uitwisselaars van bestanden niet langer getraceerd worden. Voorbeelden van programma’s die dat nu al mogelijk maken zijn Freenet en Groove. De kleine meisjes worden ondergronds gedreven en zullen uiteindelijk toch zegevieren, net als de revolutionaire Fransen voor hen.