Ergens in 1997 kwamen mijn drie opgroeiende dochters bij me met de absolute noodzaak mobiele telefoontjes te kopen. Vier maanden later was ik nog steeds bezig met mijn analyse van kosten en baten op basis van gebrekkige en asymmetrische informatie, met functionaliteiten, en met technologische leercurve effecten waardoor uitstel van aanschaf beloond zou worden. Lang voordat hun rationele vader met een optimaal voorstel kwam hoefden ze het hem niet meer te vragen, dankzij gewiekste omwegen zoals een slim vriendje aan de HTS, een nieuwe baan, en Moeder. Zes jaar later zijn ze al toe aan hun derde mobieltje, technisch onvergelijkbaar beter dan de eerste en volgens het laatste design.

Uit een rapport van de Algemene Rekenkamer deze week blijkt dat zo’n proces bij de overheid geheel anders gaat. Ergens in 1995 kwamen politie, de ambulancediensten en de brandweer bij de regering met het verzoek om nieuwe mobiele telefoons. Ik reconstrueer. Op het ministerie werd na overleg in werkgroepen gekozen voor een ambitieuze aanpak: de hoogste eisen op het gebied van databeveiliging (politie), privacy (ziekenvervoer), vuurbestendigheid (brandweer) en intercommunicatie (rampen) werden vertaald naar een perfect ontwerp. Dit werd vastgelegd in specificaties op basis van bewezen halfgeleider technologie, dus van vóór 1994. Dit perfecte project kreeg de fraaie naam C2000 mee, wat anno 2003 zonder voltooiing in zicht, alweer heel wat minder klinkt.

De uitvoering werd gegund aan de dienst ITO, “op afstand van het ministerie”. Maar de toekomstige gebruikers mochten wel lopende het project met nieuwe functionele eisen komen. Nu concludeert de Rekenkamer, dat de begroting van C2000 na inflatiecorrectie is gestegen van 566 naar 700 miljoen euro. Als C2000 eind 2004 eindelijk voltooid is, zal dat opgelopen zijn naar 780 miljoen euro. De geraamde operationele kosten zijn tussen 1996 en 2003 gestegen van 35,4 naar 81,7 miljoen euro per jaar.
Oorspronkelijke, cruciale veiligheidseisen zoals end-to-end encryptie beveiliging en op afstand uitschakelen van politiemobieltjes (nuttig na diefstal) blijken niet haalbaar. Het stralingslek van de C2000 mobieltjes is zo groot dat gebruik in de buurt van medische apparatuur levensgevaarlijk wordt geacht. Een collectief abonnement op Debitel zou wel zo handig zijn geweest.

C2000 lijkt steeds meer op een digitale Betuwelijn. Minister Remkes heeft inmiddels besloten de uitvoering van het project van ITO terug te halen naar het ministerie. De C2000 technologie is inmiddels tien jaar oud en ik vermoed dat mijn dochters niet alleen het design maar ook de functionaliteit lachwekkend zouden vinden.
In het geval C2000 heeft de overheid gefaald als innovatieve aankoper op een technologisch gebied dat door zijn dynamiek juist bij uitstek geschikt was voor het geven van een impuls door een uitgekiend aanschaffingsbeleid. Maar door een teveel aan bureaucratisch streven naar integratie en perfectie zitten de politie, ambulancediensten en brandweer nu opgescheept met een wangedrocht. Voor de betrokken technische ontwikkelaars valt er al helemaal geen eer, laat staan een voorsprong op de markt, te behalen. Het streven naar perfectie ipv naar praktische slagvaardigheid ligt opgesloten in de ambtelijke rationaliteit. Ook vaders kennen dat. Maar het levert een grote handicap op, bijvoorbeeld waar het gaat om dynamische technologieën zoals ICT. Perfectie is dan de vijand van innovatie.