Wat gaat er eigenlijk nog goed in de wereld? Ook al gaat dat direct in tegen een aantal van onze diepste intellectuele instincten, soms is het goed daar even bij stil te staan. Wie bewonderen we nog? Dan bedoel ik niet het platte lijstje van FORBES met miljardairs of van QUOTE met de 500 rijkste individuen van Nederland en hoe ze wonen. Het gaat me om een langdurige bijdrage aan de economische, sociale en technische ontwikkeling. In de moderne samenleving spelen grote ondernemingen daarbij een centrale rol. Daarvan weten we vrij goed wie de grootste zijn en wie de meeste winst maken, van jaar tot jaar en van kwartaal tot kwartaal.

Maar voor bewondering is meer nodig dan de beurskoers, de omzet of de winst. De afgelopen jaren hebben ons geleerd dat de financiële waardering van ondernemingen niet alleen conjunctureel sterke schommelingen vertonen, maar soms zelfs ronduit onbetrouwbaar zijn. In Nederland is gebleken dat de titel “Ondernemer van het jaar” wat al te trendgevoelig was en vaak in korte tijd in het tegendeel verkeerde.

Veel interessanter vind ik de lijst van “50 meest bewonderde” ondernemingen in de wereld die FORTUNE deze week publiceerde. Daarin worden de 345 grootste beursgenoteerde ondernemingen in de wereld beoordeeld op negen criteria: kwaliteit van het management; kwaliteit van de producten en diensten; innovatie; lange termijn investeringswaarde; financiële betrouwbaarheid; vermogen om talent aan te trekken en te behouden; verantwoordelijkheid tegenover de gemeenschap en het milieu; verstandig gebruik van middelen; en de kwaliteit van de mondiale strategie.

De beoordelingen op de negen criteria zijn gegeven door 10.000 managers over de gehele wereld, waarvan iets meer dan de helft in de Verenigde Staten. Iedereen wordt gevraagd de andere bedrijven in zijn eigen bedrijfstak cijfers te geven op een schaal van 1 tot 10. Uit de onderzoekspraktijk blijkt dat deze methode betrouwbare en consistente uitslagen oplevert. De gemiddelde manager kent zijn concurrenten goed en is bereid daar een eerlijk oordeel over te geven.

In 2003 is General Electric na vier jaar vervangen als meest bewonderde onderneming door Wal-Mart, het detailhandelconcern uit Arkansas. Sterren binnen de eigen bedrijfstak zijn Procter & Gamble (8.54 gemiddeld) en, dit jaar voor het eerst bovenaan, BASF (chemie), Skanska (constructie), Brittish Petroleum en Texas Instruments. Het diepst gevallen zijn Enron (1.25) en Kmart (1.77). Het aandeel van Europese en Aziatische bedrijven op de lijst van 50 meest bewonderde ondernemingen is dit jaar gestegen. Nokia en Nestle voeren negen Europese ondernemingen aan. Toyota staat boven BMW en Volkswagen, die op hun beurt makkelijk General Motors en Ford verslaan. Koninklijke Shell en Unilever staan op de lijst maar lang niet als hoogste binnen hun bedrijfstak. Onze andere Nederlandse multinationals vallen er helemaal buiten. Nederland Kennisland betekende toch dat we bij de besten wilden horen? Het mooie van bewonderen is dat het je leert je eigen doelen hoog te stellen.