Ik ben een kind van de alternatieve energiebeweging. Het schrikbeeld van de honderd destijds geplande kerncentrales langs de Rijn, die dan kokend van al dat koelwater bij Lobith ons land binnen zou stromen, wakkerde mijn belangstelling aan voor slimmere en vooral kleinschaliger technologie. Onze angst werd bevestigd door de rampen bij Harrisburg en Tsjernobyl. Onze hoop werd bevestigd door de ontwikkeling van de micro-elektronica als energiezuinige alternatieve drager van de economische ontwikkeling. De menselijke maat en kleinschalig ondernemerschap kregen nieuwe kansen. Sindsdien zijn er in de gehele wereld nauwelijks nieuwe kerncentrales in bedrijf genomen. Vooraanstaande economen zien “Small Knowledge Intensive Enterprises” als drager van het economisch herstel na de kredietcrisis. De atoomramp deze week bij Fukushima lijkt het einde van de kernenergie.

Het is daarom met enige schroom dat ik hier een pleidooi ga houden voor de Nederlandse deelname aan een plan van de Obama regering voor de ontwikkeling en bouw van een nieuwe generatie kernreactoren. (Dit zou mij wel eens een aantal lidmaatschappen kunnen kosten.) Het plan betreft de certificatie en bouw van een serie kleine, goedkope, modulaire kernreactoren. De capaciteit zou 5 % bedragen van conventionele, ongeveer $ 10 miljard kostende kernreactoren, zoals deze nu op de tekentafel liggen. De lagere kosten, vanaf een paar honderd miljoen dollar per stuk, worden mogelijk door de modulaire bouw in series in een moderne fabriek. Vervolgens worden de modules, ter grootte van een container, verscheept naar de gewenste locatie. Het kleinschalige bouwen van series van reactoren maakt toekomstige kostendaling door leereffecten en concurrentie mogelijk. Een van de potentiële producenten is het bedrijf Babcock & Wilson, dat een modulaire reactor aanbiedt onder de naam mPower. Dit is een opschaling van een bewezen ontwerp van een reactor voor nucleaire onderzeeërs. NuScale biedt een ontwerp aan van Oregon State University.

De kern van het idee voor kleinschalige atoomreactoren ligt in het doorbreken van de vicieuze cirkel van toenemende schaalgrootte en de resulterende exponentieel toenemende complexiteit, risico’s en kosten per kilowatt uur. De laatste decennia hebben we een spectaculaire daling gezien in de optimale schaalgrootte en kosten van complexe technologische producties zoals hoogovens, computers, grafische producten en auto’s. Woonwijken en kantoren komen tegenwoordig in onderdelen uit fabrieken, om goedkoop in situ te worden geassembleerd. Al deze principes zouden ook toegepast kunnen worden op kleinschalige kernreactoren. Door af te zien van de grootschalige monsters van 1.000 tot 1.500 megawatt daalt ook de kwetsbaarheid voor onzekere markten. De modulaire reactor van Obama zou op tijd komen om de grote aantallen gelijkgrote, zeer vervuilende, kolencentrales uit de jaren vijftig en zestig te vervangen. De kostbare infrastructuur ligt er dan al.
Concluderend, mijn afkeer van grootschaligheid is groter dan mijn angst voor atoomenergie, zelfs in deze week van Fukushima. En al die lidmaatschappen.