Het Nederlandse bedrijfsleven herstelt slechts aarzelend van de economische malaise na de uitbundige jaren van de Nieuwe Economie, 1998 – 2002. Waren we toen op vele indicatoren het beste jongetje van de klas in de EU, nu horen we bij de achterblijvers. En daarin ligt misschien wel gelijk de verklaring.

De Nieuwe Economie was een periode van extreme fluctuaties in zowel technologie als in kapitaalmarkten. Op zeer grote schaal verschenen nieuwe producten, nieuwe bedrijven en zelfs geheel nieuwe markten. Er was sprake van “fast history” op het gebied van innovatie. De kapitaalmarkt werd grilliger naarmate deze door steeds meer bedrijven als leidraad werd gezien. “Shareholder value” verving in vele gerenommeerde ondernemingen continuïteit als ultieme doelstelling. Ik ken een gerenommeerd, degelijk Nederlands bedrijf dat er in 2000 toe overging bij de hoofdingang in grote neoncijfers de courante koers van het eigen aandeel te tonen. Dat heeft maar kort geduurd.

Overal werden divisies of bedrijfsonderdelen die te weinig bijdroegen aan de winst op de korte termijn, en daarom niet in de gunst van de aandelenbeurs lagen, weggesaneerd. Zo ontstond een casino-economie met extreme winnaars en extreme verliezers. In een aantal gevallen leidde dit tot crimineel gedrag van managers. Maar schadelijker was uiteindelijk dat door de grilligheid van de financiële uitkomsten de managers het zicht verloren op de factoren die op de langere termijn de waardescheppende kwaliteit van de onderneming bepalen.

De economie verkeert nu in een meer stabiele fase, maar de druk van de internationale concurrentie is niet minder. De taak van managers is een adequaat antwoord te vinden op de nieuwe uitdagingen. Nu we niet meer in een casino leven lijkt me dat de eerste prioriteit moet liggen in het ontwikkelen van de kwaliteit van de bedrijfsorganisatie. Dat betekent management van mensen, gericht op het vermogen van de onderneming op langere termijn waarde te scheppen.

Jack Welch, oud-CEO van General Electric, staat bekend als neutronen-Jack, omdat er in zijn dagen als saneerder na zijn bezoek aan een financieel ondermaats presterende fabriek, als door een neutronenbom, alle werknemers waren verdwenen. Tegelijk voerde hij een zodanig bonusbeleid in, dat er bij GE meer managers miljonair waren dan in enig andere onderneming. Nu de Nieuwe Economie voorbij is pleit deze Jack Welch voor people management, het motiveren van mensen niet met geld, maar met professionele erkenning, met het gezamenlijk vieren van successen, met evenwicht tussen de persoonlijke uitdaging en prestatie, en met het uitdragen van een duidelijke visie. Kortom, menselijke relaties in plaats van dollars. Het zijn principes van goed management die de goedkeuring zouden krijgen van de onlangs overleden Peter Drucker, management goeroe van het eerste uur en verklaard tegenstander van de praktijken onder de Nieuwe Economie. De ogen van het management moeten minder gericht zijn op de aandelenkoersen en hun bonussen, en meer op de kwaliteit van hun organisatie. Dat is ook de omslag die het Nederlandse bedrijfsleven moet maken om na de Nieuwe Economie weer tot de top in Europa te behoren.