Opgelucht neem ik kennis van het groeiend aantal Internet faillissementen. Prima dat de beurswaarde van honderden van die dotcom bedrijven nu tot tien procent of minder van het hoogste punt is gedaald. Amazon.com, relatief voorbeeld van degelijkheid en goed management in e-commerce, bericht deze week dat 1300 werknemers, 15 % van het totaal, zal worden ontslagen. LetsBuyIt, de Internet hoop van Europa is failliet. De Nederlandse bijdrage aan de hype, Maurice de Hond’s Newconomy, met ruim kapitaal maar zonder eigen technologie, trekt de consequenties en heft zichzelf op. Juist.

Een jaar lang waren dotcom bedrijven zonder winst en zelfs zonder omzet de prima donna’s van de aandelenbeurs. Het was als een rit op de achtbaan waarbij het keerpunt maar steeds uitbleef. Heerlijk dat gevoel van gewichtsloosheid, giebeligheid alom, maar na enig tijd toch verontrustend. Steeds meer geld werd geïnvesteerd in steeds slechtere kansen.

Na de tulpenbollen in onze gouden eeuw en de spoorwegballon honderd jaar geleden was dit nu een echte technologieballon. De omvang van die ballon valt precies te berekenen op 1.7 triljoen dollar, te weten de gezamenlijke daling in waarde sinds maart 2000 van de 280 belangrijkste beursgenoteerde Internetbedrijven. Moeilijk te begrijpen voor de gemiddelde belastingbetaler, maar voor een gezonde economie is teveel geld evenzeer een probleem als te weinig geld. Een ballon van 1.7 triljoen dollar is dan een zeer groot probleem. Iedere verstandige ondernemer weet heel goed wat te doen met een 20 % hoger investeringsbudget. Maar als het budget 2000 % procent hoger is dan het voorgaande jaar, is de kans op een goede investering veel kleiner.

Als burgers van een calvinistisch land mogen we ons misschien ergeren aan het spektakel van in hun geld zwelgende Internet ondernemertjes. Voor de economie, ook voor de nieuwe economie, is het veel schadelijker dat speculatieve beurskoersen leiden tot speculatieve investeringsblunders. Dat is de ontucht van de kapitaalsmarkt. Het probleem wordt verergerd doordat speculerende investeerders tegen elkaar op gaan bieden voor schaarse middelen zoals informatica ingenieurs en etherfrequenties.. Het lijkt me niet overdreven te stellen dat een degelijk en technologisch innovatief bedrijf als Baan in Prevelt kapot is gegaan aan zijn eigen koersstijging. De eerste kwartaalwinst van Baan sinds tijden viel onlangs samen met het doorprikken van de internetballon.

De geschiedenis levert vele voorbeelden van het ontstaan van radicale technologisch innovaties, zoals de spoorwegen, elektriciteit en de auto, gevolgd door een golf van investeringen in nieuwe bedrijven, gevolgd door blunders, en tenslotte faillissementen. Economen noemen dat de onvermijdelijke shakeout. Even heeft het erop geleken dat het verontrustende gevoel van gewichtsloosheid eindeloos zou voortduren. Maar 2001 is het jaar van de Internet shakeout geworden. De mislukkingen zijn de voorwaarde voor het slagen van de volgende generatie Internetondernemers. Inmiddels schrijdt de ontwikkeling van ICT en de introductie in de samenleving gewoon voort. Henry Ford was al meerdere keren failliet gegaan voordat zijn Ford Motor Company eindelijk succes had. Er is dus nog hoop, ook voor Maurice de Hond.